Waarom muziektheorie?
Wanneer u op een redelijk niveau muziek wilt beoefenen, zult u muziektheorie moeten leren. Zeker componisten dienen over aanzienlijk veel kennis te beschikken. Muziek begint bij een compositie. Uitvoerende musici kunnen een slechte compositie niet verbeteren.
Als scheppend kunstenaar mag u er niet op rekenen dat noten per toeval op de juiste plek terechtkomen. Er zijn regels die u in acht moet nemen. Als u zich niet aan de regels wenst te houden, zult u de theorie moeten kennen om bewust van de regels af te kunnen wijken.
En nee, louter op het gehoor werkend, ook al bent u een genie, komt het niet vanzelf goed. Maar als u gewend bent een genre te beoefenen waarin onwetendheid troef is, komt u er wel mee weg.
Deze site biedt u een beknopte en doordachte cursus harmonieleer aan. De cursus is gratis, zodat ook geïnteresseerden met een smalle beurs de benodigde basiskennis op kunnen doen. Het betreft hier de algemene harmonieleer, die breed toepasbaar is.
Het vak harmonieleer is echter niet eenvoudig. U kunt behoefte hebben aan persoonlijke begeleiding. Om u van dienst te zijn, heb ik adressen verzameld van bevoegde docenten die lesgeven in theorie, waaronder harmonieleer en/of contrapunt, en compositie.
U kunt meteen naar de adressen: Onderwijs - Links, maar ik adviseer u éérst onderstaande tekst te lezen.
De muziektheoretische vakken
Harmonieleer
Harmonieleer is een zeer belangrijk muziektheoretisch vak. Als u een compositie wilt analyseren, als u wilt arrangeren, als u zelf wilt componeren of wanneer u overweegt te gaan dirigeren, kunt u niet zonder een behoorlijke kennis van de harmonieleer. Voor een goede beheersing van dit vak is het beslist nodig dat een docent u begeleidt.
Wat is harmonieleer?
Harmonieleer wordt soms omschreven als de leer der akkoorden. Dat is veel te kort door de bocht, maar zo begrijpt u wel waar we het over hebben. Als dat hetgeen is wat u fascineert, de akkoorden, hun functie binnen het geheel, en de werkwijze van grote meesters als Chopin, dan is harmonieleer het vak waarin u zich moet verdiepen.
Akkoordenleer
Akkoordenleer is een eenvoudige versie van harmonieleer. Wanneer u hoofdzakelijk populaire muziek wilt schrijven en u bij voorkeur akkoorden speelt, bijvoorbeeld op de gitaar, dan voldoet deze leer.
Soms wordt akkoordenleer door een leraar of instituut aangeboden als zijnde harmonieleer. Mocht u twijfelen, download dan gratis mijn cursus Harmonieleer in 14 Dagen ter vergelijking.
Contrapunt
U kunt zonder contrapunt te hebben gestudeerd redelijk uit de voeten als het gaat om muziek in een romantische stijl. Bent u echter geïnteresseerd in polyfonie, zoals de muziek van Bach, of ligt uw hart bij componisten als Hindemith, dan zou u dit vak interessant kunnen vinden. De bekendste stijlperiode waarin de polyfonie beoefend werd is de Barok, maar liefhebbers zullen ook aan de 16de eeuw denken, met name aan een componist als Palestrina. In het algemeen wordt met polyfonie de instrumentale polyfonie bedoeld, zoals die door Bach beoefend werd. U kunt dit vak niet zelfstandig leren.
Wat is contrapunt?
Contrapunt is de muziekleer waarbij de zelfstandigheid van de stemmen voorop staat. Bij polyfone muziek zijn de stemmen niet ondergeschikt aan een overheersende stem, die als het ware de melodie claimt. Stemmen worden met elkaar verweven en soms is er sprake van een ingewikkelde, maar ook kunstzinnige constructie. Een bekend voorbeeld van polyfonie is de canon.
Voor alle duidelijkheid, polyfonie en harmonie gaan samen. Ook al zijn stemmen zelfstandig, dan nog bewegen zij zich in een harmonisch raamwerk. Daarom is contrapunt studeren en geen harmonieleer zinloos. Harmonieleer studeren en geen contrapunt, dat is toereikend.
Compositie
Zie hiervoor ook het hoofdstuk Compositie - Informatie
Zoals uit het voorafgaande blijkt, is de methode van onderwijzen afhankelijk van de docent die u bij de hand neemt. Wilt u leren componeren, dan zou u les kunnen nemen bij een klassiek geschoold componist. Een klassiek geschoold componist kan werkzaam zijn als schrijver van willekeurig welke muzieksoort, ook moderne muziek.
Tegenwoordig kunt u op een conservatorium tevens jazz studeren als componist. Als u alleen in jazz geinteresseerd bent, valt dit zeker aan te raden. Mocht jazz u enigszins interesseren, dan zou ik de klassieke opleiding volgen en als bijvak of specialisatie voor jazz kiezen. Dat geldt ook voor de opleiding tot musical-, pop- of rockcomponist (tenzij de klassieke opleiding u niet aanspreekt).
In principe kunt u componeren op een hoog niveau als u de harmonieleer beheerst. Kent u ook het contrapunt, dan staat weinig u nog in de weg. Maar als u wilt leren componeren, zou u toch les moeten nemen bij iemand die het vak beheerst.
Waar les te nemen?
Muziekscholen
Ofschoon u bij de links adressen aantreft van privé-docenten, wil ik u allereerst wijzen op het bestaan van gemeentelijke muziekscholen. Daar kunt u ook terecht voor cursussen in muziektheorie zoals harmonieleer en compositie. Bij compositie wordt soms het contrapunt behandeld, al zal het niet diepgaand zijn. Een korte cursus, bijv. een workshop, is ideaal om te ervaren of een studie in een van voornoemde vakken u aan zal spreken.
Niet elke muziekschool biedt dezelfde cursussen aan. Informeert u daarom eerst bij de dichtstbijzijnde muziekschool. Als u in een dorp woont, zou u toch bij u in de buurt les kunnen krijgen, omdat de muziekscholen in grotere steden veelal dependances hebben in de omringende dorpen.
Geneer u niet om les te nemen, omdat u te oud zou zijn, of over een lage vooropleiding beschikt, of in welke zin dan ook gehandicapt bent. Gemeentelijke muziekscholen worden gesubsidieerd door de overheid. U betaalt er belasting voor. Maak gebruik van uw rechten.
Het niveau kan op de ene muziekschool hoger zijn dan op de andere. Soms kunt u alleen studeren volgens een vaststaand patroon. Maar ook kan de docent ingaan op hetgeen u zelf wekelijks aandraagt en in het gunstigste geval komt uw les overeen met een college in muziektheorie aan een conservatorium.
Les van een componist
Als u al wat gevorderd bent en u kent een componist bij u in de omgeving, dan zou u les van die componist kunnen krijgen. Alles wat u hoeft te doen is vragen. U kunt afgewezen worden, maar het komt voor dat een componist die geen les geeft, toch - eventueel voor een korte periode - een leerling aanneemt. Mocht u echter een absolute beginner zijn, dan kunt u beter bij een muziekschool informeren.
Les van een muziekleraar
Docenten muziek in het voortgezet onderwijs, met name in het hogere onderwijs, hebben veelal een goede scholing ontvangen en zijn soms bereid les te geven in harmonieleer en, ofschoon niet altijd even grondig, contrapunt. Een en ander is wel afhankelijk van hun bevoegdheid. Mocht u een leraar kennen aan het voortgezet onderwijs, vraag dan eens of die u een tijdje les wil geven.
Les van een muziekstudent
Helaas is het niet altijd zo, dat een studerend instrumentalist u op verantwoorde wijze les kan geven in muziektheorie. Als u les wilt nemen bij een student, zoek dan iemand die een muziektheoretisch vak als hoofdvak heeft en die minimaal in het derde jaar zit, als dit zijn of haar eerste studie aan het conservatorium is.
Les van een kerkorganist
Organisten die op traditionele wijze geschoold zijn, beschikken vaak over een grondige kennis van de harmonieleer en meestal ook van het contrapunt. Kerkorganisten zijn niet de best betaalde musici. De kans is dan ook groot dat een kerkorganist u tegen betaling les wil geven.
Les online of schriftelijk
Ofschoon ik zelf online veel beschikbaar heb gesteld, moet ik benadrukken dat echt les, van aangezicht tot aangezicht, vele malen beter en effectiever is dan online of schriftelijk les. Mocht u al een tijdje proberen uw kennis online te vergroten, neem dan eens les. Gun uzelf dat. U zult er van schrikken, hoe snel u opeens vorderingen maakt en hoe duidelijk de materie voor u wordt.